DÜŞÜNCE

“Asgari ücret” işçinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin insan onuruna uygun bir yaşam sürmelerini amaçlamak ve bunu yasal bir kararla belirlemek için tespit edilir. Bu süreçte üzerinde titizlenmemiz gereken husus da zaten “insan onuruna uygun bir yaşam sürme” amacının kendisidir.

Maalesef günümüzde insanlar yaygın ve yerleşik biçimde bağlamdan kopuk hükümler veriyor. İletişimin hızı ve çeşitliliğiyle malumat bombardımanına tutulan çağın insanı; hemen her konuda muhatap olduğu olay, olgu ve durumla ilgili hızlı biçimde keskin kanaatler üretiyor.

Filistinli çocukların masumiyeti üzerine inşa edilen nöbet değişimine fazlaca anlam yüklemenin de bir aptallık olduğunu söylemeden edemeyeceğim. Sömürülen açısından sömürgeciliğin ifratından siber sömürgeciliğin tefritine giden bu süreç, kabullenilebilirlik hariç hiçbir değişim içermez.

Neil Postman, Jean Baudrillard, Guy Debord dünyanın başına gelecekleri kronolojik olarak en az 40 yıl öncesinden söylemişlerdi.  Kapitalizmin gösterisi ve bilhassa televizyonun kullanımıyla insanların, toplumların ayartılışlarını görmüşlerdi. Özellikle eğitim alanında nasıl kaybedildiğini anlatmışlardı.

Artık arınmanın zamanı gelmiş gözüküyor. Gereksiz yere büyüttüklerimizi sırtımızdan indirmezsek, bize her türlü kötülüğü yapmaya devam edecekler. Elde edilen başarılardan dolayı birilerine tanrı muamelesi yapmayı bırakmak zorundayız.

Bir bankacıyla bir futbolcu arasındaki “tuhaf ve ibretlik” buluşma, futbol sektörüne önce kuşbakışı bakmamızı, sonra kabuğundan çekirdeğine kadar tüm katmanlarını dikey ve ayrıntılı incelememizi gerektiriyor.

Kontrolden çıkan bir gücü kim nasıl tutacak, denetleyecek? Gücü kontrol etmek üzere ihdas edilen veya öyle olduğu belirtilen mekanizmalar gücü denetleyemeyecek duruma düştüklerinde hatta tam da bu mekanizmaları ihdas eden güçlerin kendileri bu mekanizmaların usul ve esaslarına göre hareket etmediklerinde ne olacak? Bir gücün korumasına ihtiyaç duymayan mekanizmalar var mı gerçekten veyahut bu mekanizmaların gücünün varlığından bahsedebilir miyiz? Şüphesiz “egemen istisnaya karar verendir” tam da bu yüzden. O halde “istisnaya karar veren” egemenin yapıp ettiklerinden bizi emin kılacak şey nedir? Onun insafına sığınmak, kendi normuna göre işlemesini talep etme çaresizliği dışında yapılacak olan şey nedir?

Kant’ın felsefesinde insan araç değildir. İnsan onuru ancak cumhuriyetçilik ilkesi üzerinde yükselir; hukuku ve cumhuriyeti istemeyen, barışı da istemez; kalıcı barışı isteyen cumhuriyet rejimine geçmelidir. Kant’a göre ‘saf’ demokratik idare ise, yürütme gücünün halk yığınına ait olduğu, en tehlikeli ve zorbalığa açık yönetim biçimidir. Kant’a göre saf bir demokrasi, sınırlanmadığı takdirde ‘çoğunluğun istibdadına’ yol açar; öyleyse gerçek demokrasi, azınlığın ve muhalefetin haklarını ihlâl eden despot yönetimin zıddıdır. Cumhuriyetçi yönetim, anayasal demokrasidir; haklara saygılı, kanunlarla sınırlanan, katılımcı siyasi yönetimin adıdır.

Çocuklarla kurulan asimetrik bir diyalog, onları yetişkinliklerinde de kendilerine ana baba gibi bir otoritenin yol göstermesine muhtaç prematüre benliklerle hayat sürmeleri yönünde kötürümleştirici ya da sakatlayıcı bir hasar verebilir.

Tenkidin kalitesinin artması da yine nitelikli karşı tenkide bağlı. Eleştirilerimde haksızlık, tutarsızlık, mantık hataları yaptığımı düşünenler hatalarımı ortaya koyarlarsa onlara minnettar olurum. Ama sen bizim fanatiği olduğumuz üstada nasıl laf edersin türünden mızmızlanmalar tenkit falan değil.